6.1 Samenkracht en burgerparticipatie

Tot dit taakveld behoren algemene voorzieningen (waarvoor geen individuele beschikking van de gemeente nodig is) gericht op participatie: ondersteunen (burger)initiatieven vrijwilligers en mantelzorgers, het project maatschappelijk verantwoord verenigen, de welzijnsactiviteiten en dagbesteding in wijk- en dienstencentra, maatschappelijke integratie statushouders, vluchtelingenwerk, het jeugd- en jongerenwerk, algemeen maatschappelijk werk en wijkopbouwwerk. Ook eenzaamheidsbestrijding, LHBTQI+ beleid, zorg door mantelzorgers en/of vrijwilligers (informele zorg), Openbare Geestelijke Gezondheidszorg (OGGZ) en aanpak dementie vallen binnen dit taakveld.
Ook omvat dit taakveld de inspanningen die erop gericht zijn om Leidschendam-Voorburg een solidaire en inclusieve gemeente te maken met een sterke sociale cohesie, ruimte voor initiatief van inwoners en voldoende mogelijkheden voor participatie ongeacht geslacht, leeftijd, geaardheid, verstandelijke, psychische en/of fysieke belemmeringen, religie of afkomst.

Wat hebben wij daarvoor gedaan?

De doelen met betrekking tot samenkracht en burgerparticipatie zijn voor een groot gedeelte uitgevoerd via de subsidietafels. In 2020 hebben aanbieders van algemene voorzieningen meer dan ooit hun flexibiliteit moeten laten zien. De coronacrisis maakte het lastig om (fysiek) te ontmoeten en te participeren. Toch hebben partners gezocht naar wegen om hun dienstverlening voort te zetten door activiteiten aan te passen aan de op dat moment geldende maatregelen. Verschillende maatschappelijke partners hebben inwoners geholpen bij het uitvoeren van hun initiatieven. De bereidheid van inwoners om voor een ander iets te betekenen door bijvoorbeeld boodschappen te doen, muziek ten gehore te brengen voor ouderen of maaltijden uit te delen is groot.
Het meerjarenplan LHBTQI+ werd door de subsidietafel Betrokken en Inclusief uitgevoerd. Mantelzorgers en Zorgvrijwilligers zijn zo goed als dat binnen de beperkingen mogelijk was ondersteund door de partners van subsidietafel Zelfredzame Inwoners. De dagbesteding voor mensen met een psychische kwetsbaarheid is, na een korte onderbreking in maart, aangepast voortgezet. Gedeeltelijk nog fysiek, gedeeltelijk ook via online ontmoeting.
In 2020 is tevens verder invulling gegeven aan de inzet in de focuswijken, onder andere door het versterkingsprogramma Leidschendam-Noord. Het programmateam is opgestart en aan de slag gegaan met het opbouwen en uitbouwen van het netwerk in Leidschendam-Noord en het verzamelen van de nodige kennis en expertise. De startnotitie is opgeleverd en wordt getoetst bij partners en inwoners. Op basis van de analyse die hieruit komt, wordt in 2021 een meerjarig programmaplan opgeleverd. Met inwoners zijn quick-wins geïnventariseerd die opgepakt worden, zoals het versneld verwijderen van weesfietsen.

Speerpunt	Omschrijving	Status
Laagdrempelige dagbesteding kwetsbare ouderen	Er kan worden voorzien in de toegenomen vraag naar laagdrempelige dagbesteding voor kwetsbare ouderen.
Bewonersinitiatieven versterken	We zorgen voor zelfvoorzienende wijken, buurten en straten met sterke netwerken. Dit doen we door het project Samen Beter waar netwerken worden opgebouwd en projecten en initiatieven in de wijk worden verbonden en gedeeld. Partners aan de subsidietafel Sociale cohesie voeren het uitvoeringsplan dat wijkgericht bijdraagt aan sociale cohesie uit.
Gebiedsgerichte aanpak eenzaamheid	Door het uitrollen van steunstructuren in de focuswijken Bovenveen, De Heuvel-Amstel, Prinsenhof en Voorburg Noord worden maatschappelijke partners geactiveerd in de aanpak van eenzaamheid.
Transformatie voorliggend veld sociaal domein	In 2019 is een nieuwe subsidiesystematiek geïntroduceerd gericht op een transformatie van het sociaal domein. Gebiedsgericht werken, integraliteit, opgavengericht en informatie gestuurd werken zijn belangrijke pijlers van deze transformatie. Aan zgn. subsidietafels komen gemeenten en partners gezamenlijk tot nieuwe en verbeterde subsidieafspraken. In 2020 geven de maatschappelijke partners voor het eerst uitvoering aan de afspraken.
Implementatie nieuwe Wet Inburgering	De gemeente Leidschendam-Voorburg gaat nieuwkomers een integraal en passend inburgeringsaanbod aanbieden. Het aanbod bestaat uit maatschappelijke begeleiding, taallessen en participatie/re-integratie naast elkaar.

Toelichting per speerpunt

Laagdrempelige dagbesteding kwetsbare ouderen

Medewerkers van de ontmoetingscentra dementie kwamen regelmatig (online) bijeen, en wisselden informatie uit om o.a. de doorstroming van cliënten naar intensievere zorg te bespoedigen. Samen met de gemeente is verdere invulling gegeven aan het plan van aanpak ontmoetingscentrum dementie, is het plan op onderdelen doorontwikkeld en zijn op basis daarvan aanvullende acties uitgezet.
De voortgang werd gemonitord op de subsidietafel Zelfredzame Inwoners. In het begin van de coronacrisis hebben de ontmoetingscentra hun activiteiten moeten staken en is telefonisch zoveel mogelijk contact onderhouden met de cliënten. In sommige gevallen is de zorg bij bezoekers thuis individueel georganiseerd. De ontmoetingscentra zijn sinds juni weer opgestart met inachtneming van de RIVM regels, en blijven zoveel als mogelijk open om deze kwetsbare mensen en hun mantelzorgers te ontlasten.

Bewonersinitiatieven versterken

Door de coronacrisis zijn dit jaar bijzondere en andersoortige bewonersinitiatieven ontstaan. Deze zijn door de gemeente onder het voetlicht gebracht door een speciaal initiatievenfilmpje te laten maken dat gedeeld is op social media en door aandacht in de gemeenterubriek. Verder zijn berichten van derden met betrekking tot initiatieven via social media op gemeentelijke kanalen gedeeld.
Het samenwerkingsverband, netwerk in de wijk, Samen Beter (pilot in de Prinsenhof) heeft dit jaar verder vorm gekregen en er zijn op inhoud activiteiten gezamenlijk opgepakt. Deze netwerkaanpak heeft ook aandacht in andere gebieden, om meer sociale cohesie en leefbaarheid te stimuleren.
Samen Beter Prinsenhof is gekoppeld aan het versterkingsprogramma Leidschendam-Noord.
Afspraken die gemaakt waren in het uitvoeringsplan van de subsidietafel sociale cohesie, zoals inzet opbouwwerkers en huisvesting, hebben soms op creatieve manier doorgang gevonden. Ontwikkelvraagstukken uit het plan zijn wel opgepakt in voorbereiding, maar door de coronacrisis nog niet geheel uitgevoerd (bijvoorbeeld buurtkamer 2.0).
In 2020 is een gebiedskompas voor Stompwijk gemaakt. Deze dient als format voor het opstellen van gebiedskompassen voor andere wijken.

Gebiedsgerichte aanpak eenzaamheid

De coronacrisis is voor iedereen een ingewikkelde tijd, ook voor de partners. Zij konden niet meer al hun activiteiten uitvoeren, maar gingen op creatieve manier toch aan de slag juist om ook eenzaamheid te bestrijden. De gemeente heeft met verschillende van haar partners afspraken gemaakt over alternatieve vormen van ondersteuning, zoals belrondes en maaltijdverstrekking. Ondertussen hebben organisaties zich kunnen aanpassen aan de regels en doen zij hun uiterste best om ook in de tweede golf in te zetten op het bestrijden van eenzaamheid. Enkele activiteiten konden niet doorgaan, zoals de voorleeslunch in de Bibliotheek (pand gedeeltelijk gesloten, geen mogelijkheid voor ontvangen grote groepen).
Daarnaast bleken inwoners de afgelopen maanden zelf ook vele initiatieven hebben ondernomen om eenzaamheid tegen te gaan. De gemeente heeft via de communicatiecampagne 'Aandacht voor elkaar' aandacht besteed aan de gevolgen van de coronacrisis voor inwoners en uit de samenleving. Ook heeft de gemeente een initiatievenspreekuur gehouden om inwoners op weg te helpen bij hun initiatieven. In 2020 is gestart met de ontwikkeling van het plan van aanpak op eenzaamheid. In dit plan is aandacht voor de steunstructuren in de focuswijken en de uitdagingen van de coronacrisis bij de aanpak van eenzaamheid (oplevering eerste helft 2021).

Transformatie voorliggend veld sociaal domein

In 2020 gaven de maatschappelijke partners voor het eerst uitvoering aan de afspraken en werden er nieuwe uitvoeringsplannen voor 2021 opgesteld.
Ten aanzien van de uitvoering is in 2020 niet alles gegaan als gepland. Door de coronacrisis hebben vele aanbieders een aangepast programma aangeboden. Wel zijn er belangrijke stappen gezet ten aanzien van de transformatie, waarmee voorzien is in de vastgestelde doelen (samenwerking, flexibiliteit, inspelen op actualiteit). Monitoring is nog in ontwikkeling. Bij de verantwoording over 2020 wordt zoals gepland, medio 2021 per tafel een gezamenlijk jaarverslag opgeleverd.
Door de coronacrisis is afgesproken dat het uitvoeringsplan 2020 in 2021 wordt voortgezet en is er per subsidietafel een addendum opgesteld waarin urgente wijzigingen worden opgenomen en bijgestuurd kan worden daar waar dat nodig is. Bij alle tafels, op één na, is er door de tafel zelf een financieel akkoord bereikt. Met name bij de tafel ‘Basisvaardigheden en Talentontwikkeling’ was deze uitdaging groot door veel nieuwe toetreders. Bij de tafel 'Betrokken en Inclusief' heeft het college een keuze gemaakt voor de verdeling van de middelen van de tafel. De maatschappelijke partners kwamen daar zelf niet uit. Bijna alle nieuwe toetreders hebben uiteindelijk subsidie gekregen. In het doorlopen proces is zorgvuldig met de belangen van deze nieuwe partners is omgegaan (toezegging 516).

Implementatie nieuwe Wet Inburgering

De invoering van de Wet inburgering is uitgesteld naar in ieder geval 1 januari 2022. Het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid onderzoekt de haalbaarheid van deze nieuwe datum en brengt de gevolgen van het uitstel eveneens in kaart; de uitkomsten van dit onderzoek worden medio december 2020 verwacht. Onder de nieuwe wet krijgt de gemeente de regie over de inburgering van nieuwkomers (denk hierbij aan statushouders, nareizigers en gezinsmigranten). Eind 2019 is gestart met de lokale voorbereiding op het nieuwe inburgeringsstelsel. Dit is in 2020 voortgezet. De gemeente heeft een projectorganisatie opgericht die gedurende 2020 de beleidsontwikkeling en de implementatie Wet Inburgering heeft georganiseerd. Het beleid is lokaal verder uitgewerkt en wordt in 2021 aan de gemeenteraad aangeboden. De implementatie inclusief inkoop van de noodzakelijke onderdelen van het nieuwe stelsel wordt in 2021 uitgevoerd. Omdat er volgend op het uitstel van de wet nog onvoldoende duidelijkheid is met betrekking tot de financiering van de voorbereiding, wordt het resterende budget dat de gemeente eerder hiertoe heeft ontvangen, overgeheveld naar 2021 (budget verhoging taalniveau/voorbereiding regierol). De gemeente blijft zowel bij de voorbereiding op als implementatie van het nieuwe stelsel afhankelijk van tijdige informatievoorziening inzake de verdere uitwerking van de wet en de financiële kaders.

Verbonden partij(en)

Wat heeft het gekost?

Samenkracht en burgerparticipatie	Primitieve begroting 2020	Begrotings- wijzigingen 2020	Begroting na wijziging 2020	Realisatie 2020	Verschil 2020
Lasten	10.003	1.286	11.288	10.431	857
Baten	1.172	-32	1.140	1.387	247
Saldo van lasten en baten	-8.831	-1.318	-10.149	-9.045	1.104
Bedragen x € 1.000

De lasten betreffen met name subsidies en bijdragen aan maatschappelijke organisaties die bovenstaande voorzieningen aanbieden. Daarnaast vallen ook de kosten voor beheer en exploitatie van wijk- en dienstencentra hieronder. De baten betreffen huurinkomsten van wijk- en dienstencentra en kinderopvanglocaties gevestigd in gemeentelijke panden. De baten bevatten ook de middelen voor bemoeizorg aan de OGGZ doelgroep die sinds 2018 via de centrumgemeente Den Haag aan Leidschendam-Voorburg worden uitgekeerd.